Di tích lịch sử Tháp Đồng Dương, Quảng Nam

Lịch sử Tháp Đồng Dương

Tháp Đồng Dương, nằm tại làng Đồng Dương, xã Bình Định Bắc, huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam, là một di tích lịch sử quan trọng của vương quốc Chăm Pa. Được xây dựng vào năm 875 dưới triều đại vua Indravarman II, khu di tích này là trung tâm của đô thành Indrapura – kinh đô của Chăm Pa trong giai đoạn thế kỷ 9–10. Khác với nhiều di tích Chăm khác chịu ảnh hưởng từ Ấn Độ giáo, Tháp Đồng Dương mang đậm dấu ấn Phật giáo, thể hiện qua kiến trúc và các tác phẩm điêu khắc độc đáo.

Khu di tích có diện tích khoảng 155 mét x 326 mét, được chia thành ba cụm kiến trúc chính, bao quanh bởi các bức tường gạch. Cụm phía Tây là tháp thờ trung tâm với các họa tiết trang trí hình tháp và đầu voi xen kẽ, trong khi cụm phía Đông nổi bật với tu viện Phật giáo và đài thờ Vihara, nơi lưu giữ tượng Phật Thích Ca Mâu Ni và các tượng La Hán. Những tượng môn thần Dvarapala bằng đá tại đây được xem là đỉnh cao của nghệ thuật điêu khắc Chăm Pa, với đường nét tinh xảo và biểu cảm sống động.

Kiến trúc và nghệ thuật

Phong cách kiến trúc Đồng Dương, phát triển từ năm 875 đến 915, là một cột mốc quan trọng trong lịch sử nghệ thuật Chăm Pa. Các công trình tại đây sử dụng gạch nung, với kỹ thuật xây dựng không dùng vữa đặc trưng của người Chăm. Các họa tiết trang trí trên tường tháp thường mô tả các hình tượng Phật giáo như hoa sen, voi, và các nhân vật thần thoại. Đặc biệt, tượng môn thần Dvarapala và các tác phẩm điêu khắc tại tu viện được đánh giá cao về tính thẩm mỹ và giá trị lịch sử.

Mặc dù bị tàn phá qua thời gian do chiến tranh và thiên tai, khu di tích vẫn giữ được một số dấu tích quan trọng như nền tháp, thềm cửa, và các mảnh vỡ điêu khắc. Nhiều hiện vật từ Tháp Đồng Dương hiện được lưu giữ tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng, giúp du khách hiểu rõ hơn về nghệ thuật và văn hóa Chăm Pa.

Giá trị văn hóa và lịch sử

Tháp Đồng Dương từng là trung tâm tôn giáo và văn hóa quan trọng của vùng Đồng Tháp Mười và đồng bằng sông Cửu Long trong các thế kỷ 4–8. Vào năm 2016, di tích được xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt, khẳng định tầm quan trọng của nó trong di sản văn hóa Việt Nam. Hậu duệ của triều đại Indrapura, dòng tộc họ Trà, vẫn sinh sống quanh khu vực, góp phần bảo tồn và truyền tải các giá trị văn hóa Chăm.

Di tích này không chỉ là một chứng nhân lịch sử của Chăm Pa mà còn là một trong những di tích Phật giáo hiếm có trên thế giới. Phong cách Đồng Dương đã ảnh hưởng đến nhiều công trình kiến trúc và nghệ thuật khác trong khu vực Đông Nam Á, làm nổi bật sự giao thoa văn hóa giữa Chăm Pa và các nền văn minh láng giềng.

Bản đồ vị trí